Członek Aktionskreis Psychomotorik e.V.
Członek Niemieckiego Towarzystwa Psychomotorycznego
Psychomotoryka składa się z dwóch pojęć: „psychika“ i „motoryka“, które wzajemnie się uzupełniają, tzn. są od siebie zależne. W tym sensie pojęcie „psychomotoryka“ obejmuje wzajemne powiązania pomiędzy organizmem a psychiką, między działaniem a uczeniem się, między odczuwaniem a postrzeganiem i doświadczaniem.
W psychomotoryce zakłada się, że nauka ruchu i percepcji przyczynia się do kształtowania poczucia własnej wartości, które jest podstawowym warunkiem przyswajania nowej wiedzy. Proces uczenia się odbywa się w momencie konfrontacji jednostki z otoczeniem społecznym i materialnym.
Ruch rozumiany jest jako współzależność między postrzeganiem, doświadczaniem, myśleniem, działaniem i komunikowaniem się.
Jego elementem jest także orientowanie się w otoczeniu za pomocą zmysłów oraz odpowiednie - pod względem emocjonalnym i intelektualnym - reagowanie na każdą sytuację ruchową i na każdą zmianę.
W przypadku wspomagania psychomotorycznego w pierwszym rzędzie chodzi o rozszerzenie kompetencji działania w kontekście społecznym oraz o rozwój stabilnej, pełnej osobowości. W tym procesie dziecko zyskuje szansę na skuteczny rozwój w ramach własnych możliwości, z uwzględnieniem takich wartości jak, szacunek i tolerancja wobec innych.
Praktycznie rzecz biorąc psychomotoryka daje dziecku możliwość wyrażania siebie samego i własnych doświadczeń, eksperymentowania z warunkami sytuacji ruchowej (pomieszczenie, sprzęt, uczestnicy), a tym samym umożliwia zdobywanie pozytywnych doświadczeń psychicznych i fizycznych. Psychomotoryka wspiera kompetencję Ja, umiejętność zdobywania wiedzy oraz kompetencje społeczne dziecka, które może podejmować własną inicjatywę, wprowadzać własne pomysły i stosować je w praktyce. Dzieci potrzebują również elementu zaskoczenia, tajemnicy, niecodzienności. Jednym słowem potrzebują przygód.
W porównaniu do minionego stulecia świat ruchu dzieci żyjących w społeczeństwach europejskich uległ dużej zmianie. Dziś już rzadko pojawiają się ekscytujące, dające szansę na zdobywanie doświadczeń, możliwości zabawy w otoczeniu natury lub w przestrzeni miejskiej, które pobudzają dzieci do samodzielnego ruchu i zabaw. Otoczenie, w którym dorastają dzieci, w większości jest pokryte asfaltem, wyrównane, ograniczone betonowymi parkingami i ogrodzeniami. Dla dzieci takie otoczenie oznacza zakazu o treści: „Wejście dla dzieci wzbronione!“, „Zabawa grozi karą!“
Dzieci, u których tak naturalna jest skłonność do ruchu i sprawdzana nowych rzeczy, zostały zamknięte w rezerwatach zabaw. Dorośli nazywają je placami zabaw. Oto co dzieci znajdą na typowym, miejskim placu zabaw: posiadające atest huśtawki i koniki, piaskownice, zjeżdżalnie, drabinki. Niekiedy tę standardową ofertę uzupełniają kosztowne mostki i drewniany domek.
Rodzice, którzy chcą „dobrze“ dla dzieci, stawiają w ogródkach seryjnie produkowaną huśtawkę i zjeżdżalnię z marketu budowlanego oraz budują piaskownicę. Jeśli znajdziemy się w okolicach nowych osiedli, z zadziwiającą pewnością możemy stwierdzić, w którym domu mieszka rodzina z dziećmi. Wystarczy tylko spojrzeć na ogródek!
Czyżby rodzice mieli wyrzuty sumienia zabierając własnym dzieciom to, co im samym sprawiało tyle radości w dzieciństwie?
Wszyscy, którzy poświęcacie się wychowaniu,
nauczcie się, bardzo was proszę,
nauczcie się bawić z dziećmi
- napisał w 1806 roku C. G. Salzmann
W obliczu dających sie często zaobserwować ograniczeń przestrzeni ruchu dla dzieci, w obliczu wzrastającej liczby dzieci z zaburzeniami koordynacji ruchu, z nadwagą, wadami postawy, ADHD i problemami w nauce, w obliczu nieukształtowanej zgodnie z wiekiem dziecka kompetencji społecznej, instytucje społeczno-pedagogiczne są w coraz większym stopniu odpowiedzialne za zapewnienie dostatecznych możliwości ruchu, a tym samym za wspieranie rozwoju i zdrowia znajdujących się pod ich opieką dzieci.
Pomieszczenia przeznaczone do zajęć wychowania fizycznego powinny zapewniać poczucie komfortu psychicznego (np. dzięki strefom odpoczynku), a równocześnie skłaniać do aktywnego uczestnictwa. Pomieszczenie psychomotoryczne czy sala gimnastyczna są miejscem spotkań, które sprzyja komunikacji między dziećmi a prowadzącymi zajęcia.
Środki aranżacji i środki poznawcze stają się impulsem do działania. W zależności od potrzeb mogą dzieci, pedagodzy lub terapeuci zmieniać je, lub unzupełniać. Do tego celu idealnie nadają się na przykład: bezpieczne lustro z pleksi, rzutnik do teatru cieni, przebieralnie, „urząd pocztowy“, w którym dzieci mogą wysyłać swoje życzenia.
Czytaj więcej w następnym rozdziale: 2. Psychomotoryka empowermentu
Przegląd wszystkich rozdziałów: